پول

نقش پول رديابی تصاوير روی اسكناس‌های دوره‌ی قاجار و پهلوی

طراحی اسکناس برای هر دولت مسئله‌ای حساس و پرحاشیه‌ است. قدیم‌ترها که فقط سکه بود، معمولا بر یک روی سکه تصویر حاکم روزگار را به اشکال مختلف ایستاده یا نشسته یا کمان در دست و شمشیر حمایل‌کرده نقش می‌کردند و بر روی دیگر نام و نسب او را. در دوره‌های اسلامی معمولا الله‌اکبر و شهادتین هم به طراحی سکه‌ها افزوده شد. اما رواج اسکناس کار طراحان پول را دشوارتر و گسترده‌تر کرد. اسکناس جای زیادی برای نقش و نگار داشت و با تصویر حاکم و نام و نشان او نمی‌شد دو رویش را پر کرد. همین مسئله موجب رونق طراحی اسکناس شد. در اسکناس‌های دوره‌ی قاجار و پهلوی تنوع تصاویر زیاد است؛ از تصویر آرامگاه کوروش در پاسارگاد گرفته تا آرامگاه خیام و حافظ و سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید، پل ورسک، میدان آزادی تهران، کوه دماوند، سی‌وسی ‌پل و چهل‌ستون و دیگر آثار تاریخی و جدید کشور همه یک‌یک روی اسکناس‌ها آمده‌اند. ردیابی تصاویر روی اسکناس‌ها و یافتن تصویر اصلی دغدغه‌ی شیرینی است. در تصاویری که می‌بینید، سیمین آقاخانی‌نژاد تصاویر اصلی روی اسکناس‌های دوره‌ی قاجار و پهلوی را دنبال کرده و کنار تصویر خود اسکناس به نمایش گذاشته. بازبینی و بازخوانی سیر تحول این تصاویر می‌تواند رویکردهای اجتماعی و فرهنگی هر دولت را نشان‌مان بدهد. ... ادامه نوشته

کلبه‌ی میلیارد دلاری‌ بزرگ‌ترین مرکز پولشویی دنیا کجاست؟

لابد به گوش‌تان خورده که فلان فروشگاه، باشگاه ورزشی و کارخانه‌ی تولید چیپس و پفک پولشویی می‌کند. آدم‌هایی هستند که پول زیادی درمی‌آورند و باید یک‌جوری سرپوشی برای به‌دست آوردنش درست کنند. اصطلاح «پول کثیف» در رابطه با سرمایه‌دارهای خلافکار معنا می‌شود: پول هنگفتی که از راه غیر قانونی به دست می‌آید. این پول باید «شسته» شود و مراحلی را طی کند که دیگران فکرکنند از راه قانونی به دست آمده. جک هیت در این ناداستان از جزیره‌ی کوچک و ناشناخته‌ی نائورو نوشته که به خاطر خلأ قانونی بیشترین پولشویی‌‌ها در آن انجام می‌شود. ... ادامه نوشته

تیره‌روزی یک تجربه: بی‌پولی

اولین مواجهه‌ی واقعی با بی‌پولی در بزرگسالی اتفاق می‌افتد. ممکن است در کودکی چشم‌مان دنبال پاک‌کن، دوچرخه یا عروسک دوست و همسایه مانده باشد اما تصور درستی از بی‌پولی نداریم. نماد بی‌پولی در کودکی پدر و مادر ستمگری‌اند که دل‌شان نمی‌آید پول خرج کنند و به نظرشان این سرگرمی‌ها حیف‌ومیل است. اما بزرگ که می‌شویم تازه می‌فهمیم همه‌ی این سختگیری‌ها در جهت منافع مهم‌تری بوده. بعد از گرفتن اولین پول توجیبی ماهیانه یا حقوق است که می‌فهمیم مدیریت پول چه کار سختی است و اگر قرار باشد خانواده‌ای را اداره کنی کار سخت‌تر هم می‌شود. از قدیم گفته‌اند «پول خوشبختی نمی‌آورد» و تازگی‌ها بند جدیدی هم به آن اضافه شده که «اما بی‌پولی باعث بدبختی می‌شود». واقعیت این است که چه بخواهیم چه نخواهیم پول نقش مهمی در زندگی ما بازی می‌کند. اما شاید به قول پدرها قدر پولی را که با زحمت به دست نیاید نمی‌دانیم و باید بی‌پولی بکشیم و خون دل بخوریم تا قدر خوشبختی بعد از پول داشتن را بدانیم. ... ادامه نوشته

خسیس

تلقی ما از پول در هر دوره از زندگی‌مان فرق می‌کند. گاهی پول برایمان قدرت معنی می‌دهد، گاهی عشق، گاهی مسافرت‌های طولانی، گاهی تعطیلات طولانی. اینکه معنی پول برای ما چیست خیلی صریح و مستقیم به سن و سال‌مان ربط دارد، چند ساله‌ایم و پول چه تاثیری می‌تواند در زندگی ما بگذارد. علی خدایی در این زندگی‌نگاره با فیلم‌هایی که دیده پول را معنا کرده، بخشی از معنای پول را در آن برهه از زندگی‌اش. ... ادامه نوشته

خاطرات پولکی‌ام

پول بخش عمده‌ای از انگیزه‌های ما را می‌سازد. فلان کار را می‌کنیم که آن‌قدر پول دربیاوریم، فلان جا می‌رویم شاید پولی دست‌مان را بگیرد، فلان چیز را می‌خریم که بتوانیم فلان قدر بیشتر بفروشیمش، چیزهایی نالازم جمع می‌کنیم، کارهای غلطی می‌کنیم که می‌دانیم عواقب بدی دارد. سلمان باهنر در این زندگی‌نگاره تصویرها و تصورهایی را نوشته که نسبت به پول داشته، همه‌ی آن ناآگاهی‌ها و نشناختن‌ها را. ... ادامه نوشته

من و پول

خب، آدم چقدر می‌تواند در مقابل پول مقاومت کند، به‌ ویژه اگر کودکی‌اش پر از بی‌پولی بوده باشد؟ وقتی جانت وینترسن با پیشنهاد اجاره‌‌ی خانه‌‌ی زیبا و قدیمی‌اش به یک شرکت قهوه‌سازی مواجه می‌شود، فکر می‌کند حالا که آه در بساط ندارد می‌تواند پول خوبی به جیب بزند ولی پای عمل که می‌‌رسد ارزش‌های درونی‌تر و عمیق‌ترش او را به سمت‌وسویی دیگر سوق می‌دهند. ... ادامه نوشته

مادرم و کلاهبردارش

وقتی پیر می‌شویم رابطه‌مان با پول چطور می‌شود، ما که سال‌ها کوشیده‌ایم، سال‌ها مواظب صفرهای حساب‌مان بوده‌ایم و سال‌ها برای خرید هر چیزی هزار جور حساب‌ و کتاب کرده‌ایم با پول‌هایمان در سال‌های ناخوشی و ناخوبی قرار است چه کنیم؟ پول در دوران پیری بیشتر از آنکه گره‌ای از کارهای خودمان باز کند طمع دیگران را تیز می‌کند. وارث‌ها و کلاهبردارها روی هر صفری حساب می‌کنند و در کمین نشسته‌اند. دیوید اووِن در این زندگی‌نگاره ماجرای کلاهبرداری از مادرش را نوشته، از کلمات شمرده و آرامبخش یک کلاهبردار. ... ادامه نوشته

مسئله‌ی پس‌انداز اگر پول‌هایمان را جمع کنیم چه می‌شود؟

آیا پول کنارگذاشتن پول ما را بیشتر می‌کند؟ آیا پس‌انداز کردن باعث آسایش بیشتری می‌شود؟ فقر و بخل شبیه هم به ‌نظر می‌رسند، دهش و گشادگی هم. برای کسی که می‌‌بخشد بیشتر می‌رسد؟ برای کسی که نمی‌دهد نمی‌آید؟ اینکه به داد و دهش یا صرفه‌جویی و خساست معتقدیم. صفت‌های ما را در دهان دیگران می‌سازد، پشت‌سرمان همین‌ها را می‌گویند. و اینکه پول توصیف ما را در غیاب‌مان هم می‌سازد چیز غمگنانه‌ای است. اوسامو دازای، نویسنده‌ی ژاپنی، در این جستار از آداب پس‌انداز نوشته. ... ادامه نوشته

چاو ایرانی داستان نخستین پول کاغذی در ایران عهد مغول

همزمان با رواج اولین پول‌ کاغذی در چین، کیخاتوخان مغول، پنجمین پادشاه ایلخانان در ایران، تصمیم می‌گیرد در ایران اسکناس را جایگزین طلا و نقره کند. به همین دلیل دستور می‌دهد در همه‌جا چاوخانه بسازند و چاو ـ پول کاغذی به زبان چینی و ختایی ـ تولید کنند و آن را رواج بدهند. عمر این چاو اما بسیار کوتاه است. اولین شهری که قیام می‌کند تبریز است. کسبه و تجار و مردم بازار تبریز پس از چند روز هنگامه‌ای به راه می‌اندازند و شاه را از تصمیمش منصرف می‌کنند. کیخاتو مردی نیک‌نفس و مهربان است اما هوسران و زن‌نواز و امردباز. هرچه هست که کار نوگرایانه‌ی او ـ که البته از سر ناچاری است و سببش خالی بودن خزانه به خاطر بخشش‌ها و هوسرانی‌های بی‌حساب‌وکتابش ـ در نطفه خفه می‌شود. آنچه می‌خوانیم خلاصه‌ی روایت خواند امیر، مورخ قرن دهم، است از آغاز و انجام کار کیخاتو و سیاست پولی ناکام او. ... ادامه نوشته

پول سفید روزنوشته‌های اعتمادالسلطنه درباره‌ی خرج کفن و دفن مادرش از پول حلال

آدم‌های اهل خدا همیشه یادشان است که دنیا چیزی نیست جز مزرعه‌ی آخرت. می‌دانند در گذر از این مزرعه چه ره‌توشه‌ای بردارند تا وقت سوال و جواب شب مرگ دست‌شان خالی نباشد. تدارک کَفَن و مخارج تدفین و حلال بودن پولش هم اهمیت ویژه‌ای دارد. آدم معتقد به خدا و روز قیامت باید از قبل پول حلالی پس‌انداز کند تا در آن ساعتی که دیر یا زود می‌آید مخارج کفن‌ودفن او مشکوک به حرام نباشد. اعتمادالسلطنه در این یادداشت‌ها از حساب و کتاب پول سفید و حلالی می‌نویسد که مادرش برای چنین مخارجی کنار گذاشته و وصیت کرده تا مجلس آبرومندی برگزار شود و جنازه به عتبات حمل شود. خود اعتمادالسلطنه هم نه ماه پس از مرگ مادرش می‌میرد. ... ادامه نوشته